براساس قانون مدنی همه افراد در مراجع قضایی باید برای خود وکیل حقوقی داشته باشند. مرجع گواهی وکالت‌نامه اشخاص مقیم در کشورهای فاقد مامور سیاسی یا کنسولی ایران به موجب آیین نامه‌ای خواهد بود که توسط وزارت دادگستری با همکاری وزارت امور خارجه ظرف مدت سه ماه تهیه و به تصویب رئیس قوه قضائیه خواهد رسید. بتواند تمامی خدمات حقوقی لازم از جمله مشاوره حقوقی، پذیرش وکالت، تنظیم دادخواست و شکوائیه و نیز انواع لایحه و اظهارنامه و … را از ابتدا تا انتها انجام دهد. در برخی موارد که فرد دسترسی مستقیم به انتخاب وکیل ندارد مانند افرادی که در حبس هستند یا امور اداری داخلی برای افرادی که خارج از کشور هستند، این کار را به فرد دیگری می سپارد تا به جای خودش فرد مناسبی را به عنوان وکیل اصلی تعیین کند چنین وکیلی که توسط فرد دیگر (غیر مستقیم) انتخاب میشود وکیل مع الواسطه می گویند. وکیل مع الواسطه معمولا برای امور جزایی و محکومیت های مالی استفاده می شود. اگر در مسیر وکیل شدن قرار دارید و می خواهید، بدانید هدف از وکالت چیست؟ باید گفت، وکالت در واقع ابزاری در جهت تحقق اهداف مشخصی همچون رعایت عدالت، تامین دادرسی عادلانه، دفاع حقوق افراد و حفظ مصالح و منافع ایشان است.
طبق اصل 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در همه دادگاه‌ها، طرفین دعوا (خواهان و خوانده) حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود. تلاش در جهت دفاع از حقوق قانونی موکل و تحقق عدالت مهم ترین تکلیف قانونی است که می توان برای وکلا شناخت که علاوه بر آن در برخی از قوانین حدود وظایف وکیل دادگستری تعریف شده است که برای آشنایی با آنها می توانید مقاله را مطالعه نمایید . وکیل خوب علاوه بر دارا بودن اطلاعات کامل و جامع در خصوص موضوع پرونده می بایست به اصول اخلاقی و وجدانی پایبند باشد و به بهترین شکل از موکل خود دفاع نماید که برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نکات مهم در انتخاب وکیل می توانید متن مقاله را مطالعه نمایید . علاوه بر اینها وکلا متعهد هستند که پس از تلاش برای حصول صلح و سازش میان طرفین دعوا و عدم امکان سازش ، تمامی پیگیری های لازم در راستای دفاع از موکل را انجام دهند ، ابلاغیه های دادگاه را بررسی کرده ، در دادگاه حضور یابند ، در صورت لزوم لایحه بفرستند و موکل را در جریان آخرین اطلاعات و روند کار پرونده قرار دهند . در راستای تلاشی که وکیل برای دفاع از حقوق موکل خود انجام می دهد ، مستحق حق الوکاله یا اجرت است ؛ در همین راستا وکیل می بایست قرارداد مالی وکالت را به صورت شفاف منعقد کرده و فراتر از آن مبلغی را از موکل مطالبه نکند در ازای وجوه و اسنادی که از موکل می گیرد ، به وی رسید داده و یک نسخه از متن وکالت نامه را نیز به موکل تحویل دهد . زمانی می توانیم شخصی را وکیل دیگری تلقی کنیم که قرارداد وکالت ما بین آنها تنظیم شده باشد و حدود اختیارات و وظایف وکیل در آن مشخص شده باشد و به همین دلیل ، وکیل نمی تواند خارج از حد متعارف و خارج از حدود قرارداد اقدامی انجام دهد و در واقع ، هر چند شخص وکیل باشد ، خارج از حدود قرارداد تنظیم شده فی ما بین وکیل و موکل ، اختیاری ندارد .
- وکالت یک نوع عقد از عقود است که بین موکل و وکیل، بسته میشود و به جای موکل، کار مورد وکالت را انجام می‌دهد مثلاً زید به عمر وکالت می‌دهد به این که زمینی برای او بخرد، زید موکل است و عمر وکیل.
- آزمون اختبار دارای دو مرحله کتبی و شفاهی بوده که اگر فرد در هر دوی آنها نمره قبولی را کسب نماید، کانون وکلا او را برای حضور در مراسم تحلیف (سوگند خوردن) مجاز می‌دانند.
- 4- چنانچه موکل در زندان باشد، رئیس زندان یا معاون وی باید امضا یا اثر انگشت او را تصدیق نمایند.
- این انتخاب از سوی متقاضی و از بین وكلای دادگستری انجام می شود و رابطه ميان وكيل و موكل طبق قرارداد و با تنظيم و امضای وكالتنامه که به صورت فرم قرارداد چاپي كه كانون وكلای دادگستری در اختيار وكلا قرار می دهد و با تعيين حق الزحمه وكيل آغاز می شود.
- هنگام انتخاب وکیل باید به موارد مهمی از قبیل دانش و تخصص بالا، اطلاعات به روز با قوانین، اخلاق و شرافت کاری و همچنین سوابق پروندهای گذشته، توجه داشته باشید.
1- منظور از وکالت مطلق این است که شخصی را برای تمامی امور وکیل کنند و این وکالت شامل امور اداری و مالی موکل میشود، مثل فروش یا خرید یا پرداخت هزینه خانواده. اما در صورتی که امکان مراجعه حضوری به دفتر مشاور برای متقاضی امکان پذیر نباشد مشاوره حقوقی تلفنی می‌تواند راهکار خوبی محسوب شود. کارآموزان وکالت قبل از دریافت پروانه وکالت حق وکالت در دعاویی که مرجع تجدیدنظر از احکام آنها دیوان عالی کشور میباشد را ندارند. اعتبار این وکالت‌نامه با اعتبار اسناد رسمی برابر است و مثنند دیگر اسناد رسمی امکان جعل شدن را نیز دارد. بسیاری از امور حساس همانند نقل و انتقال اموال غیر روایت شده تنها با داشتن وکالت‌نامه رسمی شدنی است و با وکالت‌نامه غیررسمی و عادی امکان‌پذیر نمی‌باشد.
نحوه پایان وکالت وکیل
بنابراین حیطه وظایف و اختیارات وکیل پایه یک دادگستری نسبت به وکیل پایه دو دادگستری گسترده‌تر است. برای شاکی یا متهم توسط دادگاه در پرونده های حقوقی به دلیل عدم تمکن مالی انتخاب می شود و در جرایمی مانند حبس ابد اگر متهم به دادگاه وکیلی معرفی نکند دادگاه وظیفه دارد برای وی یک وکیل اختیار کند و حق الوکاله وکیل تسخیری نیز از قوه قضاییه پرداخت می شود. وکیل کسی است که دیگری او را نایب خود قرار می دهد و موکل کسی است که به دیگری عنوان وکالت می دهد و نایب می کند و نکته مهم اینکه هردو باید عاقل و بالغ باشد و قصد و اختیار داشته باشند. اگر چه امر وکالت قانوناً به رشته های تخصصی تقسیم نشده و وکلا می توانند در همه مسائل حقوقی دخالت کنند ولی هر وکیلی براثر ممارست و تجربه، در نوع خاصی از دعاوی تبحر یافته است. مثلاً شخصی در یکی از امور بین المللی یا امور خانواده، قراردادها، حقوق اداری، ثبتی، مالیاتی ، جزایی ( قتل، چک، سرقت و…) تجربه زیادی داشته لذا بهتر است در این گونه موارد با پرس و جو از مطلعین به نزد وکیلی برویم که در موضوع کار ما تبحر ویژه ای دارد یا به آن مشهور شده است.اما از لحاظ چگونگی وقرار داد وکالت؛ میتوان دسته بندی زیر را لحاظ کرد. به وکیلی که از سمت دادگستری، از بین سایر وکلای دادگستری انتخاب میشود تا وکالت فردی را که پرونده در مراجع قضایی دارد به طور رایگان بر عهده بگیرد، وکیل معاضدتی گفته میشود.
کارآموز وکالت در چه مواردی حق وکالت ندارد؟
لذا تنها وکیل دادگستری و یا نماینده حقوقی سازمان های دولتی و یا مدیر شرکت در چارچوب اختیارات قانونی از طرف شرکت و یا موسسه مرتبط این امکان را دارند که در مراجع قضایی، ثبتی و اداری، از سوی موکل و یا شرکت یا موسسه یا مرکزی که نمایندگی داده است، حضور داشته باشد. به این معنا که بر اساس قوانین و مقررات ، تنها به اشخاصی وکیل اطلاق می شود که تحصیلات حقوقی لااقل در مقطع کارشناسی در یکی از رشته های حقوق یا فقه و حقوق داشته باشند و سپس در آزمون وکالت که توسط مرکز وکلای قوه قضاییه و یا کانون وکلای دادگستری برگزار شده است ، شرکت کرده باشند و با احراز نمره قبولی ، وارد دوره کارآموزی وکالت شده باشند . وکیل انتخابی یکی از رایج ترین انواع وکیل است؛ به این صورت که فردی وکیل خود را که دارای پروانه وکالت پایه یک از کانون وکلای دادگستری (اسکودا) یا مرکز امور کارشناسان قوه قضائیه میباشد را شخصا انتخاب می کند و با تنظیم قرارداد وکالت، او را برای دفاع از حقوق خود در مراجع قضایی، نماینده قرار می دهد.
نکته مهم این است که برای اینکه کسی بتواند وکیل اداری شخصی بشود، نیازی به داشتن سواد حرفه ای حقوقی ندارد و به عبارتی هر کس می تواند وکیل اداری شخص دیگری بشود. همچنین وکیل اداری صرفا حق مراجعه به ادارات را دارد و به هیچ وجه حق وکالت در مراجع قضایی، ارائه مشاوره حقوقی، مداخله در کارهای قضایی و دفاع از موکل در دادگاه را ندارد. آن دسته از وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند ابتدا به صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و میتوانند زیر نظر وکیل سرپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی ۲ سال و همچنین تایید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند. قوانین حقوقی پیچیده هستند و برای اینکه بتوانید پرونده‌های طلاق، انحصار وراثت، شکایت پزشکی و… را به سرانجام برسانید، لازم است که شناخت کافی درباره قوانین آن حوزه داشته باشید. با توجه به اینکه جامعه به افرادی نیاز دارد که به طور تخصصی در این حوزه فعالیت کنند، وکلای دادگستری فعالیت خودشان را در این زمینه شروع کرده‌اند. شناخت جامع و کافی در زمینه امور حقوقی و پرونده‌های موفق و سابقه اجرای وکلای پایه یک دادگستری، باعث میشود که پرونده‌های حقوقی سریع‌تر به نتیجه برسند.
اهمال،قصور وتقصیروکلای دادگستری درانجام وظایف خویش عمدتا تخلف انتظامی شمرده میشود وبنابراین مستوجب تعقیب انتظامی وتحمل کیفرانتظامی است،افزون برآن،ممکن است ازنظرمدنی وحتی کیفری موجب مسئولیت وکیل شود. ماده 24قانون وکالت،به کسانی که قدرت تادیه ی حق الوکاله ندارند حق داده است که ازکانون وکلا دراین خصوص تقاضای معاضدت نمایند،که دراینصورت کانون مکلف به معرفی وکیل معاضدتی است. براساس ماده 2قانون وکالت اشخاصی که دارای معلومات کافی برای وکالت باشنداما پروانه ی وکالت نداشته باشند،میتوانند درسال سه مرتبه با گرفتن جواز وکالت اتفاقی ازکانون مربوط،برای اقربای سببی یا نسبی خودتا درجه دوم ازطبقه سوم وکالت نمایند. می توان گفت این تأسیس را همانطور که در سطور پیشین آورده شده به احتمال قریب به یقین این تأسیس از «نوتاری» غربی (اروپا) اخذ شده است. کار «نوتاری» در فرانسه تنظیم و ثبت اسناد رسمی است که بین افراد صورت میگیرد.
وکالت نوعی عقد است که میان وکیل و موکل جاری میشود، وکیل؛ نماینده موکل برای انجام امور مرتبط است. وکالت‌نامه‌ای که بدون پادرمیانی دفتر اسناد رسمی نوشته شود وکالت‌نامه عادی یا غیررسمی نام دارد. مبلغی که موکل در ابتدا به وکیل جهت مشاوره پرداخت می‌نماید حق مشاوره نام دارد و مبلغ آن عرف و روال خاصی ندارد و تابع مواردی مانند شهرت، مدت زمان مشاوره، نوع دعوی و… میباشد.
کسانی که پروانه قضاوت، وکالت و سردفتری داشته باشند نمی‌توانند در شرکت‌های خصوصی و دولتی به عنوان مشاور استخدام شوند. مگر اینکه پروانه خود را نزد مرجع مربوطه به صورت موقت تودیع کنند؛ اما شخصی که فارغ‌التحصیل رشته حقوق است و پروانه وکالت ندارد، امکان استخدام در این شرکت‌ها را بدون محدودیت خواهد داشت. وکیل پایه یک دادگستری موظفت است برای تمام اسنادی که از موکلش دریافت میکند به او رسید دهد. موکل مکلف است حق الوکاله را براساس قرارداد و در صورت نداشتن قرارداد براساس تعرفه قانونی حق الوکاله را پرداخت کند .لازم به ذکر است در صورت پرداخت نشدن حق الوکاله تکلیف قانونی وکیل تا زمان به پایان رسیدن وکالت باید انجام پذیرد. در راستای تضمین قانونی اصل برابری، رفتار برابر و یکسان با همه اشخاص در مراجعهمه اشخاص در مقابل قانون و مراجع دادگستری مساوی هستند.
برخی از وکلا در زمینه وکالت دعاوی شرکت دارای تجربه و تبحر بیشتری هستند که صاحبان شرکت ها با بهره گیری از آن ها می توانند از تضییع حق و ورود خسارت به شرکت خود جلوگیری نمایند. در این فرض ، وکیل با عقد قرارداد الکترونیکی وکالت با موکل خود از برخی از حقوق ، اختیارات و همچنین تعهدات قانونی برخوردار می شود و می بایست به بهترین وجهی که می تواند از موکل خود دفاع نماید تا به حق و حقوق قانونی خود برسد ؛ هر چند هرگز نمی تواند تعهد کند نتیجه خاصی را برای موکل خود بگیرد . در حال حاضر به دلیل پیچیدگی‌های امور حقوقی، ضرورت و الزام داشتن وکیل و همراهی او در فرآیند دادرسی بیش از گذشته احساس می شود. حضور اشخاصی که آگاهی درست و کاملی از قوانین جاری کشور، رویه قضایی محاکم دادگستری، نظریات دکترین حقوقی و غیره دارند، در کنار طرفین دعوا تا حد بسیار زیادی می تواند از تنش‌های روانی اصحاب دعوا بکاهد. وکیل یا نماینده و یا جانشین شخصی است که از طرف شخصی دیگر به منظور عقد وکالت برای انجام کاری منصوب می شود. وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین, طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود میکند.